TEFFI. Herinneringen. Van Moskou naar de Zwarte Zee – 1919. Amsterdam, Pegasus, 2017, 231 p. Vert. en nawoord Lena Hemmink.

In volle perestrojka werd de Russische emigrante Nadezjda Teffi ontdekt door de nogal vergeetachtige Russen en ook in het Westen uitgegeven. In 1988 verscheen het bundeltje Parijse verhalen (bij De Lantaarn) en in 1989 de grotere bundel Alles over de liefde (bij de Wereldbibliotheek), een fantastische serie verhalen over Russische tsjoedaki, zonderlingen in de meest gekke situaties waarin alles kan, behalve liefde. Teffi laat ons een wereld zien van mislukte, doorgetrapte, geëxalteerde of op hol geslagen Russen. Het zijn korte verhaaltjes, soms miniatuurtjes waarin deze chroniqueur  van de Russische diaspora het alledaagse leven van Russen in ballingschap uitbeeldt, vaak behoorlijk platvloers met kleine tragedietjes en soms ook wel vreugdes.

Diezelfde toon vinden we in haar herinneringen over haar vertrek uit Rusland en de reis (vlucht) die ze onderneemt van Moskou naar Odessa, om dan definitief Rusland te verlaten. Hoe wreed en barbaars de burgeroorlog ook was, toch waren de meeste landverlaters ervan overtuigd dat de bolsjevieken het niet lang zouden volhouden. De meeste emigranten vonden het niet eens de moeite  om hun koffers uit te pakken (117), want morgen of overmorgen zou het bolsjevistische regime toch vallen. Van de nieuwe machthebbers heeft Teffi natuurlijk geen hoge pet op: ‘Die kameraden van je in hun leren jasjes met hun revolvers zijn ordinaire roofmoordenaars, crimineel gespuis’ (42), ‘rode soldaten en duister schorem’ (43), die aan hun ‘laatste stuiptrekkingen’ (94) bezig waren. Iemand geeft haar de raad: ‘Het is nu moeilijk om naar Petersburg terug te keren, ga voorlopig maar naar het buitenland. Tegen de lente keert u dan naar het moederland terug’ (217). Teffi is vertrokken, maar heeft haar vaderland nooit meer weergezien. Ze is gestorven in Parijs in 1952, op tachtigjarige leeftijd, als gevierde (maar inmiddels ook al een beetje vergeten) schrijfster van het Russische exil.