Honderd jaar geleden raasde een storm van geweld over Europa: de Eerste Wereldoorlog had een enorme invloed op het leven van Europeanen, Europese geschiedenis en cultuur. Tot de dag van vandaag is het iconische beeld van loopgravenoorlog in België en Frankrijk op onze netvliezen gebrand. Belangrijke veldslagen zoals de Ieper, de Somme en Verdun zijn onderdeel van ons collectief bewustzijn net als de verhalen over de grootste horrors van moderne oorlog: het gebruik van gifgas en nieuwe technieken zoals het luchtwapen en de tank.

In de laatste jaren is gebleken dat dit slechts één kant van de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog was. In vele opzichten waren er ook andere fronten, zowel geografisch als thematisch gezien werd de oorlog ook op relatief ‘onbekende fronten’ uitgevochten. In geografische zin werd er in Europa alleen al gevochten op de Balkan, in Roemenië en in de grensgebieden van het Duitse, Oostenrijks-Hongaarse en Russische rijken (het huidige Polen, Oekraïne, Wit-Rusland en de Baltische staten). Buiten Europa werd bovendien gevochten in Europese kolonies in Afrika en in het Midden-Oosten. Vanuit een thematische invalshoek, bestonden deze ‘onbekende fronten’ uit het leven van burgers en diplomaten die tijdens de oorlog leefden en werkten. Burgers konden dienen als (para)medici of konden slachtoffer vallen aan het oorlogsgeweld. Diplomaten dienden de belangen van hun land in een van de oorlogvoerende landen, maar hun documenten kunnen ook licht scheppen op diverse aspecten van de oorlog. Natuurlijk zijn er ook nog de soldaten zelf: ook hun stemmen zijn lang niet altijd gehoord. Nog een onbekend front is het leven en werk van intellectuelen – zij namen niet direct deel aan oorlogshandelingen, maar gebruikten het wapen van de pen om te strijden.

Na het einde van de Koude Oorlog en de val van het IJzeren Gordijn zijn diverse aspecten van de Oostelijke Fronten van de Eerste Wereldoorlog aan het licht gekomen en zijn nieuwe bronnen gevonden. Zo bezien is er een ‘Eastern turn’ geweest in de geschiedschrijving over de Eerste Wereldoorlog. De historici en letterkundigen die aan dit boek hebben bijgedragen hebben dit soort nieuwe bronnen over de Oosterse fronten onderzocht en daarmee waardevolle nieuwe inzichten verschaft in diverse ‘onbekende fronten’ van de Eerste Wereldoorlog. Zij zijn echter ook tot de conclusie gekomen dat er nog steeds veel onbeantwoorde vragen bestaan over de oorlog die nog meer onderzoek behoeven. Geconcludeerd wordt dat een aanpassing van geschiedkundige inzichten over de Eerste Wereldoorlog noodzakelijk is.

Inhoud

• Introduction: The “Eastern Turn” in history, historiography and memory
  Guido van Hengel
• I Cultures, Images of the Self and the Other
  • 1. War of Spirits in the East: East Central and Southeast European Intellectuals and the First World War
    Maciej Górny
  • 2 "The Real Enemy" – The Eastern Front in Austrian Jewish Periodicals
    Lukas Waltl
  • 3 Visual Representations of World War One: Discovering the Salonica Front
    Nicole Immig

• II Diplomats
  • 4 Diplomacy in the Apogee of Nationalism: Nation and State in Allied and American Public Statements on the Polish Question, 1917-18
    Denis Clark
  • 5 Perspectives from a Neutral State: Dutch Sources on the Question of the Armenian Genocide
    Nicolaas A. Kraft van Ermel
• III Soldiers
  • 6 The War Diary of Capt. D. Bakŭrdzhiev. World War I seen “from below”
    Raymond Detrez
  • 7 From Struma to Cherna: The Literary Memoirs of Sotir Yanev, a Bulgarian Officer at the Salonika Front (1917)
    Elka Agoston-Nikolova
  • 8 Changing fortunes: The frontline-experience of the Royal Bavarian Army on the Eastern Front 1915-1918
    Jeremias Schmidt
• IV Civilians
  • ​9 “Women Like That”: Women’s poetry and private writings as a source for women’s Great War history
    Vivienne Newman
  • 10 Both Doctor and Etnographer: Arius van Tienhoven and the image of Serbia during the First World War
    Pelle van Dijk
  • 11 The Great War and the Jewish Refugees in Russia. Research in the documents of the Joint Distribution Committee
    Guiseppe Motta
• 12 FRONT-LINES
  Guido van Hengel en Thijs van Nimwegen
• Sources and Bibliography
• About the Authors