Wie aan de Tweede Wereldoorlog denkt, komt al snel terecht bij Adolf Hitler. Maar Hitler had zijn nationaal-socialistische ideeën niet van zichzelf. Hij voelde zich nadrukkelijk geïnspireerd door Benito Mussolini, de leider van Italië. Die waardering was in het begin echter zeker niet wederzijds. Mussolini zag zichzelf als de senior en Hitler als de junior. Dit zou echter in de loop van de jaren ’30 en later veranderen. Deze cursus wil opkomst en ondergang van het Italiaanse fascisme analyseren en ook ingaan op de vraag naar huidige fascistische tendensen.

De wording van het Italiaans fascisme heeft alles te maken met wijdverbreide teleurstelling over de ‘geringe vruchten’ van de Italiaanse deelname aan de Eerste Wereldoorlog. Op deze verontwaardiging wist Mussolini handig in te spelen. Hij zag Italië als een potentieel grote mogendheid die gemodelleerd moest worden naar het Romeinse Rijk. Dit vereiste een totale economische en politieke controle die alleen ruimte liet aan het Fascisme. Vanaf de jaren ’20 ging dit aanvankelijk uitstekend. Hierdoor kon Mussolini zich verheugen in een ongekende populariteit. Adolf Hitler kopieerde in feite het Italiaanse model waarna hij gaandeweg – en zeker na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog – het initiatief van Mussolini overnam. De Italiaanse verbondenheid met Duitsland zou uiteindelijk het einde van het Fascisme veroorzaken. Deze collegereeks wil analyseren hoe het Fascisme in Italië aan de macht kwam, hoe deze stroming steeds sterker werd en hoe de ‘bloedbroederschap’ tussen Mussolini en Hitler in de loop van de jaren evolueerde.

Programma

1. achtergrond van het Italiaanse Fascisme: Eerste Wereldoorlog, de figuur Mussolini van socialist tot fascist; de onvrede ná de oorlog;
2. De stichting van de Italiaanse Fascistische partij; de terreur van de straat; de mars naar Rome (1922); de houding van de monarchie
3. Het kabinet Mussolini; de wording van de fascistische staat; de rol van de pers; samenwerking met groot-industriëlen; de cruciale jaren 1925-1927
4. Populaire maatregelen: de Pacificatie van Libië, de Lateraanse akkoorden en de economische transformatie
5. Persoonlijkheidscultus, cultuur en de kennismaking met Hitler
6. Nieuwe richtlijnen van de buitenlandse politiek: levensruimte, van de Middellandse Zee tot de Indische Oceaan als nieuw Italiaans imperium; plannen tot aanval op Frankrijk (1933); onmin met Duitsland over Oostenrijk (1934); de aanval op Ethiopië(1935): een conflict ter afleiding van economische problemen; het anti-Duitse Stresa Front (1935)
7. De Italiaanse rol in de Spaanse Burgeroorlog en bij de Oostenrijkse Anschluss (1938)
8. De noodlottige weg naar de Oorlog; militaire blunders ná 1941; Italiaanse deelname aan Operatie Barbarossa
9. De Italiaanse neergang; Mussolini afgezet
10. Mussolini weer op een wankele troon; de republiek van Salo; het einde van het Fascisme; hedendaags Fascisme: een case study: Rusland

Meer informatie

Inschrijving

Inschrijving is mogelijk via het inschrijfformulier.

Over de docent

Prof. dr. J.S.A.M. (Hans) van Koningsbrugge is hoogleraar Russische geschiedenis en politiek, directeur van het Nederland-Rusland Centrum en van het Centre for Russian Studies.